معنی اونکولوژی چیست؟
اونکولوژی از ریشه یونانی می باشد که متشکل از دو کلمه اونکو به معنای تومور، توده یا حجم و لوژی به معنای مطالعه است .
اونکولوژی زنان شاخه فوق تخصصی از رشته تخصصی زنان و زایمان می باشد که به تشخیص و درمان سرطان های زنان می پردازد.
اونکولوژیست:
1- به تشخیص سرطان کمک و مرحله بیماری را مشخص میکند.
2- بهترین گزینه درمانی را تعیین میکند و مزایا و عوارض جانبی آن درمان را با بیمار در میان میگذارد.
3- بر روند درمان سرطان نظارت دارد.
4- مراقبتهای بعد از درمان و مراجعات بعدی را مدیریت میکند.
چند نوع متخصص اونکولوژی وجود دارد؟
برای درمان بیشتر سرطانها از ترکیبی از روشهای مختلف استفاده میشود، بیمار ممکن است در طول دوره درمان خود به چند اونکولوژیست مختلف مراجعه کند.چند نمونه از متخصصان این حوزه شامل:
- انکولوژیست پزشکی: انکولوژیستهای پزشکی با استفاده از شیمیدرمانی، درمانهای هورمونی، درمانهای بیولوژیکی و سایر درمانهای هدفمند به درمان سرطان میپردازند. بیماران مبتلا به سرطان اغلب انکولوژیست پزشکی را پزشک اصلی خود میدانند.
- رادیواونکو(انکولوژیست پرتو درمانی) : اونکولوژیستهای پرتو درمانی از پرتوهای فوتون پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکنند. تقریبا نیمی از بیماران مبتلا به سرطان به این روش درمانی نیاز دارند.
- انکولوژیست جراحی(اونکوسرجن): اگر پزشک عمومی یا متخصص داخلی به سرطان مشکوک شود، بیمار را ابتدا به انکولوژیست جراحی ارجاع میدهد. انکولوژیستهای جراحی معمولا بیوپسی انجام میدهند و در صورت وجود سلولهای سرطانی در نمونه برداشتهشده، احتمالا دوباره باید به انکولوژیست جراحی مراجعه کنید تا تومور و مقداری از بافت اطراف آن را با جراحی بردارد.
- انکولوژیست زنان(فلوشیپ اونکولوژی): این متخصصان معمولا در درمان سرطانهایی مانند سرطان تخمدان، رحم، دهانه رحم ، واژن و در کل سرطان هایی که اندام های زنانه را درگیر می کنند نقش دارند اما ممکن است سایر بیماریهای پیچیده زنان مانند آندومتریوز،کیستهای تخمدان، میوم رحم و.. را هم درمان کنند. فلوشیپ انکولوژی زنان فردی است که بعد از گذراندن دوره پزشکی عمومی و دوره تخصص زنان وزایمان برای اخذ مدرک فلوشیپ در رشته انکولوژی زنان آموزش های لازم را کسب می کند
- هماتولوژیست- انکولوژیست(هماتواونکو): به پزشکانی که در درمان سرطانها با شیمی درمانی تخصص دارند، هماتولوژیست- انکولوژیست گفته میشود. این متخصصان سایر اختلالات خونی از جمله انواع کمخونی ها و اختلالات انعقادی را هم درمان میکنند.
** چه زمانی باید به متخصص اونکولوژی مراجعه کرد؟
- سرطان به روشهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر در بررسی های اولیه که برای فرد انجام می شود علائمی از سرطان دیده شود، بیمار برای بررسی بیشتر باید به فوق تخصص انکولوژی مراجعه نماید.
- گاهی زنان در خانواده خود سابقه سرطان ارثی دستگاه تناسلی و یا سرطان پستان دارند و به همین علت برای بررسی و غربالگری به اونکولوژیست زنان مراجعه می کنند.ولی در اغلب موارد یک خانم نمی داند سرطان دارد و به صورت تصادفی در آزمایشات و اقدامات تشخیصی مانند سونوگرافی و یا پاپ اسمیر نتایج مشکوکی مشاهده می شود که در این صورت پزشک بیمار را به فلوشیپ انکولوژی زنان ارجاع می دهد.
فلوشیپ انکولوژیست زنان وضعیت جسمی بیمار،نتایج پاتولوژی و گرافیهای بیمار را بررسی کرده و طبق آن روند پروسه درمان را آغاز می کند و بیمار را از وضعیت جسمانی خود آگاه کرده وبه بیمار می گوید:
- سرطان چه قسمت هایی از اندام زنان را درگیر کرده است.
- چقدر احتمال پیشرفت بیماری وجود دارد.
- از چه راه های درمانی باید استفاده کرد.
- و در نهایت چه مقدار زمان جهت بهبودی لازم است.
** درمان سرطان زنان از چه راه هایی انجام می شود ؟
در طی درمان از روش های ترکیبی مانند ، دارو ، جراحی ، شیمی درمانی و پرتو درمانی استفاده می شود. این که کدامیک از راه های درمان برای بیمار انتخاب شود و به چه میزان موثر باشید،بسته به شرایط بدنی و مرحله بیماری و نوع سرطان دارد.
** نکات اولین ملاقات با فلوشیپ انکولوژی زنان:
- متخصص انکولوژی درباره علائم بیمار سوال میپرسد.
- سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی او را بررسی میکند.
- برای پیدا کردن سایر علایم ،معاینه بدنی کامل انجام میدهد.
این ویزیت اولیه طولانی صرف جمع آوری اطلاعات کامل از بیمار می شود.گاهی معاینه توسط چند پزشک در زمینه تخصص های متفاوت انجام می شود که این موضوع برای بیمار بسیار مفید است ،چرا که بدین صورت بیماری از تمام جهات بررسی می شود.
هنگامی که فرد متوجه تغییرات پیش سرطانی یا سرطان در بدن خود می شود ،احساس اضطراب ،عصبانیت ،پرخاشگری ،پوچی و احساسات مشابه به وی دست می دهد که امری عادی است. اما بهتر آن است که با موضوع رو به رو شود و با حفظ احساسات خود در راه درمان قدم بردارد. پذیرفتن بیماری اولین گام برای درمان است.
اونکولوژیست زنان روند نسبی درمان را در ویزیت اولیه به بیمار می گوید و بدین ترتیب بیمار برای درمان آماده می شود.
** انکولوژیستها چه آزمایشهایی انجام میدهند؟
انکولوژیست زنان یک یا چند تست تشخیصی مانند
- بررسی آزمایش خون وادرار
- تومورمارکرها
- سونوگرافی
- امآرآی (MRI)
- سیتی اسکن
- PET اسکن ،
- آندوسکوپی _کولونوسکوپی و سایر اقدامات پاراکلینیک را درخواست میکند.
- همچنین در راستای سایر اقدامات تشخیصی ،ضروری است از بافتهای مشکوک به سرطان نمونهبرداری (بیوپسی) انجام شود.
** آیا مراجعه به فلوشیپ انکولوژی زنان همیشه جهت درمان سرطان است ؟
سرطان می تواند در مراحل ابتدایی یا پیشرفته تشخیص داده شود.متاسفانه بسیاری از خانم ها هنگامی به فلوشیپ اونکولوژی زنان مراجعه می کنند که سرطان آنها در مرحله پیشرفته می باشد.
اگر جامعه زنان این باور را بپذیرند که با مراجعه جهت غربالگری براساس دستورالعملهای کشوری و جهانی به صورت مرتب می توانند از بیماریهایی که دارای روش غربالگری هستند به اندازه زیادی جلوگیری کنند و در نتیجه احتمال ابتلا به سرطان زنان بسیار کاهش پیدا می کند.
ذکر این نکته ضروری است که ارجاع به اونکولوژیست همیشه به معنی ابتلا به سرطان نیست. بسیاری از بیماریها علائمی ایجاد میکنند که شبیه سرطان هستند. مراجعه به انکولوژیست این فرصت را در اختیار بیمار قرار میدهد که درباره علائم خود با یک فوق تخصص صحبت کند و از عدم ابتلا به کانسر مطمئن شود و اطمینان خاطر پیدا کند.
** شایع ترین سرطان های زنان و زایمان از نظر انکولوژیست زنان کدام اند؟
سرطان هایی که به دستگاه تناسلی و تولید مثل زنانه مربوط است در حیطه فعالیت اونکولوژیست زنان می باشد.
به طور کلی این کانسرها موارد زیر را شامل می شود :
- سرطان رحم(شامل سرطان آندومتر و انواع سارکوم رحمی)
- سرطان تخمدان
- سرطان سرویکس (دهانه رحم)
- سرطان واژن
- سرطان ولو
** آیا فلوشیپ انکولوژی زنان می تواند با حفظ باروری سرطان را درمان کند؟
هنگامی که خانمی دچار بیماری هایی نظیر سرطان رحم، سرویکس ، تخمدان ، واژن و ولو و دیگر موارد مربوط به دستگاه تولید مثل می شود ،ممکن است قدرت باروری خود را در طی درمان از دست بدهد. اگر بیمار به موقع و قبل از تهاجمی شدن سرطان و در مراحل اولیه مراجعه کند،ممکن است امکان حفظ باروری وجود داشته باشد.
برای تشخیص به موقع و اولیه انواع سرطان و همچنین امکان حفظ قدرت باروری پیشنهاد می دهیم خانم ها براساس سن خود جهت غربالگری در هر دوره سنی مراجعه کنند که این غربالگریها شامل :
1* پاپ اسمیر: پاپ اسمیر بهترین روش جهت تشخیص وجود سرطان های زنانه است. درصورتی که تست پاپ اسمیر مشکوک باشد ، پزشک آزمایش های دیگری از بیمار درخواست می کند.
خانمها باید یکسال بعد از شروع رابطه جنسی :
- بین 20 تا 30 سالگی ، هر دو تا سه سال جهت انجام پاپ اسمیر مراجعه نمایند
- از 30 تا 65 سالگی باید این آزمایش را هر سه سال یکبار تکرار کرد.
- بعد از 65 سالگی براساس نتایج پاپ اسمیر قبلی بیمار جهت ادامه غربالگری تصمیم گرفته می شود
2* تست + HPVپاپ اسمیر:
- در زنان کمتر از 30 سال تست HPV ارزش ندارد و نباید انجام شود.
- بعد از 30 تا 65 سالگی در صورت اقدام به غربالگری براساس تست + HPV پاپ اسمیر فواصل غربالگری هر 5 سال می باشد.
- بعد از 65 سالگی براساس نتایج تستهای قبلی بیمار جهت ادامه غربالگری تصمیم گرفته می شود.
3* ماموگرافی :
- در افرادیکه در خانواده سابقه سرطان پستان ندارند،غربالگری بیماریهای پستان از سن 40 سالگی شروع می شود
- در افرادیکه در خانواده سابقه سرطان پستان دارند،شروع غربالگری 5 سال زودتر از سن جوانترین فرد مبتلا در خانواده می باشد.
کلام پایانی :
افراد مبتلا به سرطان و کسانی که نگران ابتلای خود به سرطان هستند، معمولا سوالات زیادی درباره این بیماری دارند. پاسخ به این سوالات آسان نیست. با این حال، انکولوژیست میتواند نگرانیهای بیماران خود را درک کند و به سوالات آنها پاسخ دهد. اگر به انکولوژیست ارجاع داده شدید، باید:
- انتظار آزمایشهای بیشتری را داشته باشید.
- همچنین باید بدانید که بسته به نوع سرطان خود، احتمالا لازم است به چند دکتر انکولوژی مختلف با تخصصهای متفاوت مراجعه کنید.
- و بعد از تشخیص و درمان،برحسب شرایط نیاز به پیگیری و مراجعه مکرر به پزشک دارند.